ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
პაატა გუგუშვილის სახელობის ეკონომიკის ინსტიტუტის საერთაშორისო სამეცნიერო
ეკონომიკური ინოვაციების უსაფრთხოების პრობლემის შესახებ
ანოტაცია. ნაშრომში განხილულია დღეისათვის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საკითხი, როგორიცაა ეკონომიკური ინოვაციების უსაფრთხოება, რაც ხელს უწყობს ქვეყნის ეკონომიკის მდგრად და ეფექტურ ფუნქციონირებას, ხალხის ცხოვრების დონის გაუმჯობესების პირობების შექმნას, ეროვნული ინტერესების დაკმაყოფილებას და ა.შ. გაანალიზებულია ეკონომიკური უსაფრთხოების ძირითადი შემადგენლები. აღნიშნულია, რომ სახელმწიფოს ეროვნული ეკონომიკური უსაფრთხოების დონე ძირითადად განისაზღვრება მისი ინოვაციური განვითარების ხარისხით.
გარდა ამისა, ნაშრომში მოცემულია 10 ყველაზე მნიშვნელოვანი ეკონომიკური ინოვაცია, რომელიც განსაზღვრავს ტექნოლოგიურ ლანდშაფტს მსოფლიოში და ხელს უწყობს მომავალ განვითარებას. ამასთან ჩამოთვლილია 2022 წელს ტექნოლოგიურად ყველაზე განვითარებული ინოვაციური ქვეყნები, სადაც თანამედროვე ინფორმაციულ საზოგადოებაში მოწინავე მეცნიერებატევადი ტექნოლოგიების არსებობა წარმოადგენს ეროვნული ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფის და ზოგადად ქვეყნის განვითარების მნიშვნელოვან ფაქტორს.
საკვანძო სიტყვები: ეკონომიკური უსაფრთხოება, ეროვნული უსაფრთხოება, ეკონომიკური ინოვაციები, ეროვნული უსაფრთხოება, ტექნიკური სრულყოფა.
* * *
დღეს ეროვნული უსაფრთხოების პრობლემა იქცა მსოფლიო საზოგადოების ერთ-ერთ აქტუალურ პრობლემად. ნებისმიერი ქვეყნის უსაფრთხოება ითვალისწინებს საზოგადოების განვითარების სხვადასხვა მხარეებს. როგორც წესი, მისი ძირითადი შემადგენლებია: ინფორმაციული, ინტელექტუალური, პოლიტიკური, სამხედრო, ეკონომიკური, ეკოლოგიური და სხვა ელემენტები. მათ შორის განსაკუთრებულ როლს ეკონომიკური უსაფრთხოება თამაშობს. სწორედ იგი ასახავს მიზეზ-შედეგობრივ კავშირს ქვეყნის ეკონომიკურ სიძლიერეს, მის სამხედრო-ეკონომიკურ პოტენციალსა და ეროვნულ უსაფრთხოებას შორის. ეკონომიკური უსაფრთხოება - ეს არის ქვეყნის აქტივების (კაპიტალი, პერსონალი, ინფორმაციები, ტექნოლოგიები, ტექნიკა და სხვ.) და მწარმოებლური შესაძლებლობების ისეთი მდგომარეობა, რომლის დახმარებითაც გარანტირებულია მათი უფრო ეფექტური გამოყენება სტაბილური ფუნქციონირებისათვის, დინამიკური სამეცნიერო-ტექნიკური და სოციალური განვითარებისათვის, შიდა და გარე მუქარის თავიდან აცილებისათვის. ამგვარად, ეკონომიკური უსაფრთხოება ხელს უწყობს ეკონომიკის მდგრად და ეფექტურ ფუნქციონირებას, ხალხის ცხოვრების დონის გაუმჯობესების პირობების შექმნას, ეროვნული ინტერესების დაკმაყოფილებას და ა.შ. რადგანაც ეკონომიკური უსაფრთხოება წარმოადგენს სახელმწიფოს ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ფუნქციას, ამიტომ ეროვნული ეკონომიკის ინოვაციური განვითარებაც სახელმწიფოს ფუნქციაა, რომელსაც სტრატეგიული მნიშვნელობა ენიჭება. მხოლოდ სანდო და ეფექტური ეკონომიკური უსაფრთხოება შეიძლება იყოს ქვეყნის სუვერენიტეტის და დამოუკიდებლობის, მისი მდგრადი სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების, ეროვნული ინტერესების დაცვის გარანტი სხვადასხვა შიდა და გარე მუქარის და მრავალი მოულოდნელი ფაქტორის მოქმედების პირობებში.
ქვეყნის ეკონომიკური უსაფრთხოების დონე მრავალი ფაქტორით განისაზღვრება: ქვეყნის გეოპოლიტიკური და გეოგრაფიულ-ეკონომიკური მდებარეობა და, ამასთან, ადგილობრივი და უცხოური რესურსების ხელმისაწვდომობა; ქვეყნის ეკონომიკური და სამხედრო-პოლიტიკური სიძლიერე და მისი კონკურენტუნარიანობა მსოფლიო ეკონომიკურ სისტემაში; სტრატეგიული მნიშვნელობის მატერიალურ სიმდიდრეთა არსებობა,
ეკონომიკური უსაფრთხოება შედგება სხვადასხვა კომპონენტისაგან: ბუნებრივი რესურსების ტიპი და რაოდენობა; ქვეყნის გეოგრაფიული მდებარეობა და ტერიტორიების თავისებურება; სახელმწიფო მართვის თავისებურება; საწარმოო სფეროს პოტენციალი; სასოფლო-სამეურნეო კომპლექსის განვითარება; სოციალურ-დემოგრაფიული მდგომარეობა და სხვ.
იმ ქვეყნებს, რომლებიც ლიდერობენ ეკონომიკური განვითარების მხრივ, თითქმის ყველა ეს კომპონენტი გააჩნიათ, რაც მათი ეკონომიკური უსაფრთხოების საფუძველს წარმოადგენს. თუმცა უნდა ითქვას, რომ უსაფრთხოების მაღალი დონის მისაღწევად სულაც არ არის აუცილებელი ყველა ჩამოთვლილი კომპონენტის არსებობა. ზოგიერთ ეკონომიკურად განვითარებულ ქვეყანას არ გააჩნია სახარბიელო გეოგრაფიული მდებარეობა ანდა მდიდარი ბუნებრივი რესურსები, მაგრამ ეს მათი „ნაკლი“ სხვა ფაქტორებით კომპენსირდება: წარმოების მაღალი დონე, ინოვაციურობა და ა.შ.
გამოყოფენ ეკონომიკური უსაფრთხოების სამ ძირითად შემადგენელს:
– სამეურნეო დამოუკიდებლობა, რაც ძირითადად ნიშნავს ეროვნული რესურსების სახელმწიფო კონტროლს;
– სახელმწიფო ეკონომიკის მდგრადობა და სტაბილურობა, რაც ძირითადად ნიშნავს ქონების (მის ყველა ფორმებში) დაცვას, გარანტიების და საიმედო პირობების შექმნას სამეწარმეო აქტიურობისათვის, ბრძოლას კრიმინალთან და სხვ.;
– თვითგანვითარების და პროგრესის შესაძლებლობა. ეს მეტად მნიშვნელოვანია დღევანდელი განვითარებადი საზოგადოებისათვის და ნიშნავს ინვესტიციების ჩადებისათვის კლიმატის შექმნას წარმოების მუდმივი სრულყოფისათვის.
სახელმწიფოს ეროვნული ეკონომიკური უსაფრთხოების დონე ბევრად განისაზღვრება მისი ინოვაციური განვითარების ხარისხით. ინოვაციური ციკლი ასახავს მეცნიერების, ტექნიკის და ტექნოლოგიების, წარმოების და ბაზრის მდგომარეობას, ხოლო თვითონ ინოვაციები წარმოადგენს ეკონომიკის მაღალ კონკურენტუნარიანობის მიღწევის საშუალებას. ამიტომ ინოვაციური უსაფრთხოება არის ეკონომიკური უსაფრთხოების შემადგენელი მნიშვნელოვანი ნაწილი. სახელმწიფოს უსაფრთხოების ინოვაციური შემადგენელი ითვალისწინებს: ეროვნულ სამეცნიერო-ტექნიკურ, ტექნოლოგიურ და საწარმოო პოტენციალს; წარმოება-აღწარმოებას; მეცნიერების და ტექნოლოგიების პრიორიტეტული მიმართულებების განვითარებას; ეროვნული ეკონომიკის კონკურენტუნარიანობას; ტექნოლოგიების და სამეცნიერო დამუშავებების ექსპორტის კონტროლს; ინტელექტუალური საკუთრების უფლებათა დაცვას; სტრატეგიული მნიშვნელობის მქონე ტექნოლოგიების და სკსსს სფეროში დაზვერვითი და კონტრდაზვერვითი საქმიანობის განხორციელებას და სხვა. იგი მოიცავს ეკონომიკის ყველა სფეროს, პირველ რიგში, განათლებას, სამეცნიერო, საწარმოო, ფინანსურ, სოციალურ, საგარეო ურთიერთობებს და საზოგადოებრივი ცხოვრების სხვა სფეროებსაც.
ინოვაციური უსაფრთხოების არსი შემდეგშია:
- ინოვაციური ეფექტურობა - ეროვნული ეკონომიკური სისტემის ტრანსფორმაცია, მისთვის მნიშვნელოვანი ინოვაციური თვისებების მინიჭება შიდა და გარე ბაზრებზე (ინოვაციურობა, კონკურენტუნარიანობა, მდგრადობა);
- კრეატიულობა - ინდივიდის შემოქმედებითი უნარების გამოყენება პრინციპულად ახალი იდეების შექმნისა და განვითარებისათვის;
- კონკურენტუნარიანობა - ინოვაციური საქონლისა და მომსახურებათა წარმატებით გატანის უნარი შიდა და გარე ბაზრებზე;
- ეკონომიკური დამოუკიდებლობა - ინოვაციური ეკონომიკის ეფექტურობის, საქონლისა და მომსახურების ხარისხის ისეთი დონის მიღწევა, რომელიც უზრუნველყოფს კონკურენტუნარიანობას და მსოფლიო ვაჭრობაში, კოოპერატიულ კავშირებში, სამეცნიერო-ტექნიკური და ინოვაციური მიღწევების გაცვლა-გამოცვლის პროცესში თანაბარმნიშვნელოვანი მონაწილეობის საშუალებას იძლევა.
ძალიან ხშირად ინოვაციის განმარტებისას იხმარება ტერმინი „ტექნიკური სრულყოფა“. თუმცა ჩვენ ვთვლით, რომ ეს მიდგომა არაა სრულყოფილი, რადგანაც ნაკლებად (ანდა საერთოდ) არ ითვალისწინებს ცვლილებებს ადამიანურ პოტენციალში, კერძოდ, საგანმანათლებლო კუთხით, რაც განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია „ახალი ეკონომიკის“ ანუ „ცოდნის ეკონომიკის“ პირობებში. ქვეყანაში ინოვაციურობის მაღალი დონე ხელს უწყობს ეკონომიკური უსაფრთხოების განვითარებას. მაგრამ ამ ასპექტით ძალიან მნიშვნელოვანია ის, რომ აქცენტი გაკეთდეს არა იზოლაციონურობაზე და მხოლოდ საკუთარ სამეცნიერო-ტექნიკურ მიღწევებზე, არამედ უცხოური გამოცდილების გამოყენებაზე. აუცილებელია ეკონომიკის ყველა სექტორის ინოვაციური აქტიურობის გაზრდა, როგორც ტრადიციულის, ასევე ახალი სახეობების. თანამედროვე ეკონომიკური უსაფრთხოება პირდაპირ კავშირშია და განისაზღვრება ინოვაციური ციკლის სხვადასხვა სტადიების პირდაპირი და უკუკავშირის ერთობლიობით: ცოდნის მწარმოებლების და მომხმარებლების, ფირმების, ბაზრის, სახელმწიფოს და ა.შ., როგორც ნაციონალურ საზღვრებში, ასევე გლობალურად. გასათვალისწინებელია ის, რომ ძირითადი ეფექტი მიიღწევა არა უშუალოდ ინოვაციების პირველადი დანერგვის, არამედ უფრო მეტად ინოვაციური პროდუქტების და მომსახურებათა ფართოდ გავრცელების და გამოყენების გზით.
სამეცნიერო-ტექნიკური უსაფრთხოების უცხოური პრაქტიკა აჩვენებს, რომ თანამედროვე ინფორმაციულ საზოგადოებაში მოწინავე მეცნიერებატევადი ტექნოლოგიების არსებობა წარმოადგენს ეროვნული ეკონომიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფის და ზოგადად ქვეყნის განვითარების მნიშვნელოვან ფაქტორს.
ეროვნული ეკონომიკური უსაფრთხოების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს წარმოადგენს სამეცნიერო იდეების და ინტელექტუალი პოტენციალის უსაფრთხოება, ამ კუთხით არსებობს მრავალი საფრთხე: სამეცნიერო მიღწევათა, აღმოჩენათა, ნოუ-ჰაუ-ს არალეგიტიმური ვაჭრობა, მითუმეტეს, თუ მათ თავდაცვითი მნიშვნელობა გააჩნია. ამ დროს მიზანშეწონილია ამ ფორმის საკუთრების დაცვა იდეების გამოქვეყნების ფორმით და არალეგიტიმურ ვაჭრობაზე მკაცრი კონტროლის დაწესებით უნდა მოხდეს.
ინოვაციური უსაფრთხოების სისტემის ფორმირებისას აუცილებელია ინოვაციური საქმიანობის თავისებურებათა მხედველობაში მიღება, როგორიცაა:
- ინოვაციური პროცესის ხანგრძლივობა;
- ინოვაციური პროცესის დიდი რისკები, შედეგების დაბალი წინასწარგანსაზღვრის მაჩვენებლები;
- სტრუქტურული ცვლილებების ინიცირების შესაძლებლობა;
- ინოვაციური საქმიანობის ინტელექტუალური დატვირთვის მაღალი მაჩვენებელი. ძირითად ინტელექტუალურ რესურსს ადამიანური კაპიტალი წარმოადგენს, მისი შემოქმედებითი უნარი იდეების გენერაციისა და განხორციელებისათვის.
გამოყოფენ 2021 წლის 10 ყველაზე მნიშვნელოვან ეკონომიკურ ინოვაციას, რომელიც განსაზღვრავს ტექნოლოგიურ ლანდშაფტს მსოფლიოში და ხელს უწყობს მომავალ განვითარებას;
1. ლითიუმ-მეტალის ბატარიები, რომლის ენერგიის სიმკვრივე თითქმის ორჯერ აღემატება ლითიუმ-იონურ ბატარეებს. მათი წყალობით ელექტრომობილები ბევრად უფრო სწრაფად იტენება და დამუხტვა 80%-ით მეტხანს გრძელდება, წარმატებული გამოცდების შემდეგ, გაფორებულია გარიგება Volkswagen-თან, რომელიც 2025 წელს დაიწყებს ამ ბატარეებით ელექტრო მანქანების წარმოებას.
2. რნმ ვაქცინები, რაც მედიცინაში ერთ-ერთი ყველაზე მოწინავე განვითარებაა ბოლო 20 წლის განმავლობაში. ესაა რიბონუკლეიდის მჟავაზე (რნმ-ზე) დაფუძნებული ვაქცინა, ამ ახალი ტექნოლოგიის გამოყენებით შექმნილია: რი ვაქცინაა: Pfizer და Moderna. ორივე ანტიკორონავირუსია.
3. GPT-3. ეს არის ტრანსფორმატორის ნერვული ქსელი, რომელსაც შეუძლია თანმიმდევრული პასუხების გენერირება ადამიანთან დიალოგში. მის მიერ გამოყენებული მონაცემებისა და პარამეტრების რაოდენობა 100-ჯერ მეტია წინა თაობის - GPT-2-ზე. ახლა ალგორითმებს შეუძლიათ ამოიცნონ სურათები, სახეები, თითის ანაბეჭდები, ხმები და ხმა. მათ ასევე შეუძლიათ ლაპარაკი და შექმნან სურათები და ვიდეოები, რომლებიც მიბაძავს ჩვენს აღქმას სხვადასხვა გრძნობებზე.
4. მონაცემთა დაცვა Data Trusts მოდელის მიხედვით.Accenture-ის თანახმად, პანდემიის დროს საგრძნობლად გაიზარდა კიბერშეტევების რაოდენობა. მხოლოდ 2020 წლის პირველ ნახევარში 36 მილიარდი ანგარიში გატეხეს. მაგრამ გაჟონვის მიზეზი შეიძლება იყოს არა მხოლოდ მონაცემთა სუსტი დაცვა, არამედ ისიც, რომ მათი შეგროვებისა და შენახვის მოდელი მოძველებულია. ამ ახალი მიდგომის დროს იქმნება სპეციალური სატრასტო ფონდი, რომელიც ინახავს და მართავს ადამიანების მონაცემებს მათი სახელით. Trust სრულად არის იურიდიულად პასუხისმგებელი თქვენს ინტერესებსა და კონფიდენციალურობაზე.
5. Wi-Fi 6 და 5G. ახალი კომუნიკაციისა და უკაბელო ინტერნეტის სტანდარტები მონაცემთა გადაცემას უფრო უსაფრთხოს ხდის. გაძლიერებულია მობილური ინტერნეტი, სიგნალის გადაცემა მინიმალური შეფერხებით. იგი უზრუნველყოფს ავტონომიური თვითმფრინავების ან დისტანციური ინტენსიური თერაპიის განყოფილებების გამართულ მუშაობას. 5G-ის დახმარებით, ბევრი თანამშრომელი საბოლოოდ გადავა დისტანციურ სამუშაოზე და კომპანიები შეძლებენ გადაწყვეტილებების უფრო სწრაფად მიღებას. 2021 წლიდან 2025 წლამდე ეს ტექნოლოგია აშშ-ს ეკონომიკას 2,7 ტრილიონ დოლარამდე და 16 მილიონამდე სამუშაო ადგილს მოუტანს.
6. ვირტუალური და გაძლიერებული რეალობა. დღეს ეს ტექნოლოგიები გამოიყენება ჯანდაცვის სფეროში - ქირურგების მომზადებაში ან ოპერაციების შესასრულებლად დიაგნოსტიკური მონაცემებით ჰოლოგრამების სახით და ექიმების ონლაინ კონსულტაციის სახით. 2021 წლის თებერვლის დასაწყისში, მაიკროსოფტმა ჩაატარა MR - შერეული რეალობაში შესრულებული 12 ოპერაციის ონლაინ გადაცემა. 13 ქვეყნის ქირურგებმა შეძლეს ონლაინ დაკავშირება და ყველა სადიაგნოსტიკო მონაცემის ჰოლოგრამის სახით ნახვა და ერთმანეთის კონსულტაცია. საცალო ვაჭრობაში AR გაძლევთ საშუალებას სცადოთ პროდუქტები, ყიდვამდე მოათავსოთ ავეჯი ინტერიერში და ასევე მიიღოთ პერსონალიზებული შეთავაზებები. მაგალითად, სათამაშოების მწარმოებელი კომპანია Mattel (თოჯინები Barbie და ა.შ.) იყენებს გაძლიერებულ რეალობას Hot Wheels-ის სათამაშო მანქანებისთვის. მომხმარებელს შეუძლია მიუთითოს თავისი სმარტფონი კონკრეტულ მოდელზე, რომ ითამაშოთ ნებისმიერ ზედაპირზე. განათლებაში, გაძლიერებული და ვირტუალური რეალობა ხელს უწყობს პროცესში უფრო ღრმად ჩართულობას. მთავარი სფერო, სადაც ვირტუალური და გაფართოებული რეალობა განსაკუთრებით მოთხოვნადია, არის თამაშები და გართობა. VR თამაშებისა და სიმულაციების გარდა, მთელი გასართობი პარკები ვირტუალური რეალობის გამოყენებით მოქმედებს სხვადასხვა ქვეყანაში: მაგალითად, Europa-Park გერმანიაში ან VR Star ჩინეთში.
7. 3D ბეჭდვა. გლობალური 3D ბეჭდვის ბაზარი 2019 წელს შეფასდა 11,58 მილიარდ დოლარად, ხოლო 2020 წლიდან 2027 წლამდე მისი საშუალო წლიური ზრდა 14%-ზე მეტი იქნება. 2027 წლისთვის მსოფლიოში 8 მილიონი 3D პრინტერი იქნება - თითქმის ექვსჯერ მეტი, ვიდრე 2018 წელს. მათგან 77% სამრეწველო პრინტერების წილია. 3D ბეჭდვის დახმარებით უკვე იქმნება ტანსაცმელი და ფეხსაცმელი, ინტერიერის ნივთები, მექანიკური ნაწილები და პროთეზებიც კი.
8. „მწვანე“ წყალბადი. ეს დღეს გლობალური სტრატეგიის ნაწილია ნახშირბადის ანაბეჭდის შესამცირებლად და განახლებადი ენერგიის წყაროებზე გადასვლისთვის. ელექტრო მანქანებთან ერთად, წყალბადის ძრავები შექმნილია იმისთვის, რომ გახდეს დიზელის მანქანების მთავარი ალტერნატივა. იგი იწარმოება ეკოლოგიურად სუფთა გზით, ბირთვული ენერგიისა და ბუნებრივი აირის გამოყენების გარეშე. ყველაზე უვნებელი მეთოდია ელექტროლიზი, როდესაც ელექტრო დენი გადის წყალში. ეს საშუალებას მოგცემთ თავიდან აიცილოთ 830 მილიონი ტონა ნახშირორჟანგის მავნე გამონაბოლქვი წელიწადში. IEA (ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტო) აღნიშნავს ელექტროლიზის რეკორდულ ზრდას მწვანე წყალბადის წარმოებისთვის. იგი პროგნოზირებს, რომ 2030 წლისთვის წყალბადის საწვავის ფასი მინიმუმ 30%-ით დაიკლებს. Allied Market Research-ის თანახმად, წყალბადის საწვავის უჯრედების ავტომობილების ბაზარი 2026 წლისთვის 42 მილიარდ დოლარს მიაღწევს, CAGR 66.9%-ით. მას წაახალისებს მზარდი გარემოსდაცვითი საკითხები და საერთაშორისო ინიციატივები მათ მოსაგვარებლად, ისევე როგორც ელექტრომობილებთან ერთად ტექნოლოგიების პოტენციალი. წყალბადით მომუშავე მანქანებს უკვე აწარმოებენ Toyota, Honda, Hyundai, Audi, BMW, Ford, Nissan, Daimler. კალიფორნია ააშენებს 100 წყალბადის ბენზინგასამართ სადგურს, ხოლო 2025 წლისთვის გეგმავს ნულოვანი გამონაბოლქვი მანქანების რაოდენობას 1,5 მილიონამდე მიიყვანოს. Airbus-მა გამოაცხადა გეგმები დააჩქაროს კომერციული წყალბადით მომუშავე თვითმფრინავების განვითარება და ჰიბრიდული ძრავების გამოყენება მთლიანად შეწყვიტოს. ეს ნიშნავს, რომ 2035 წლისთვის გამოჩნდება პირველი ნულოვანი ემისიის თვითმფრინავი.
9. გამოთვლა, როგორც სერვისი. Calculation As A Service (CaaS - Calculation As A Service) ან edge computing არის გლობალური ტენდენცია, პროგრამულ უზრუნველყოფას როგორც სერვისთან ერთად (SaaS - Software As A Service), ინფრასტრუქტურა როგორც სერვისი (IaaS - Infrastructure As A Service) და პლატფორმა როგორც სერვისი (PaaS - პლატფორმა როგორც სერვისი). ასეთი მოდელის ტიპიური მაგალითია ონლაინ თამაშები ან ონლაინ კინოთეატრები. თქვენ იხდით ხელმოწერას, მაგრამ თავად კონტენტი არ ინახება თქვენ მიერ, არამედ იხსნება ონლაინ სერვისის პროვაიდერის სერვერზე. კომპანიები იღებენ წვდომას ღრუბლოვან სერვისებზე, რათა დაზოგონ IT ინფრასტრუქტურა, არ გადატვირთონ ლოკალური ქსელი. ეს საშუალებას გაძლევთ სწრაფად განათავსოთ და შეამოწმოთ ახალი ონლაინ სერვისი ან პროგრამული უზრუნველყოფა, პანდემიამ აიძულა ბევრი შეეცვალა ბიზნეს მოდელი და გადაენაწილებინა IT რესურსები ღრუბლოვან სერვისებზე. IDC პროგნოზირებს, რომ კომპანიების 25% გახდის თავის ბიზნესს უფრო მოქნილ და ელასტიურს 2024 წლისთვის Edge მონაცემების ღრუბლოვან აპლიკაციებთან ინტეგრირებით.
10. ხმოვანი ძიება და ხმოვანი ასისტენტები. ხმის ამოცნობა და NLP (ნეირო-ლინგვისტური პროგრამირება) ნერვულ ქსელებში მიაღწია იმ ეტაპს, როდესაც ხმოვან ასისტენტებს საკმაოდ შეუძლიათ შეცვალონ რეალური ადამიანები ან ტექსტის ძებნა. Google, Apple და Amazon სულ უფრო მეტ რესურსს დებენ ამ სფეროს განვითარებაში. დღეს ჭკვიანი დინამიკები და ხმოვანი ასისტენტები ეძებენ საჭირო ინფორმაციას. ხმოვანი ნავიგაცია გამოიყენება დრონების სამართავად. Google-ის ანგარიშის მიხედვით, მსოფლიოში ადამიანების 27% იყენებს ხმოვან ასისტენტს სმარტფონებზე. Adobe Analytics-ის თანახმად, ჭკვიანი დინამიკების მფლობელების 47% იყენებს მათ საძიებლად, 46% უსმენს ახალ ამბებს და 34% იყენებს მათ მისამართის სათხოვნელად ან მიმართულების მისაღებად. Google ამტკიცებს, რომ 62% ყიდულობს პროდუქტებს ონლაინ ჭკვიანი დინამიკების გამოყენებით. ყოველწლიურად ხმის ასისტენტები უფრო ჭკვიანები ხდებიან ხელოვნური ინტელექტის წყალობით. 2013 წელს მათ შეეძლოთ სალაპარაკო სიტყვების 77%-ის ამოცნობა, დღეს კი 97%-ს. მაგალითად, როდესაც Google-ის RankBrain ალგორითმი ხვდება ახალ საძიებო ფრაზას, ის გამოიცნობს რას ეძებს კონკრეტული მომხმარებელი და შემდეგ აბრუნებს ყველაზე შესაბამის პასუხებს.
ფინანსური ინფორმაციის მიმწოდებელი ერთ-ერთი ამერიკული კომპანოა Bloomberg-ის მიხედვით 2022 წელს ყველაზე ინოვაციური ქვეყნებია (ტოპ 10): სამხრეთ კორეა, სინგაპური, შვეიცარია, გერმანია, შვედეთი, დანია, ისრაელი, ფინეთი, ნიდერლანდები, ავსტრია.
მსოფლიო ასპარეზზე. ქვეყნის ინოვაცია მოიცავს მის მთავრობას, ფისკალურ პოლიტიკას, განათლების პოლიტიკას და ინოვაციურ გარემოს (ინოვაციების წვლილი), ასევე მის პატენტებს, ტექნოლოგიებს, ბიზნესის ეფექტურობას და ეკონომიკურ ზრდას (ინოვაციის შედეგები). ინოვაცია არის მთავარი ფაქტორი, რომელიც განსაზღვრავს, თუ რომელი ქვეყნები არიან ტექნოლოგიურად ყველაზე განვითარებული ქვეყნები მსოფლიოში. ყოველწლიური Bloomberg Innovation Index აანალიზებს 60 ქვეყანას ათობით კრიტერიუმის გამოყენებით, რომლებიც დაჯგუფებულია შვიდი ინდიკატორით: კვლევა და განვითარება, წარმოების მთლიანი დამატებული ღირებულება, პროდუქტიულობა, მაღალტექნოლოგიური კომპანიების სიმჭიდროვე, მკვლევარების კონცენტრაცია, მესამეული სექტორის ეფექტურობა და საპატენტო აქტივობა.
2021 წლის სამხრეთ კორეამ დაიბრუნა ტექნოლოგიურად ყველაზე განვითარებული ეკონომიკის ტიტული. სამხრეთ კორეის ყველაზე პროდუქტიული მაჩვენებელია საპატენტო საქმიანობა, რომელშიც ის მსოფლიოში პირველ ადგილზეა. სამხრეთ კორეა მეორე ადგილზეა როგორც R&D ინტენსივობით, ასევე მთლიანი წარმოების დამატებული ღირებულებით, მეოთხე ადგილზეა მაღალტექნოლოგიური კომპანიების სიმკვრივით და მესამე მკვლევარების კონცენტრაციით. კომპანიები, როგორიცაა Samsung, LG და Hyundai მუშაობენ სამხრეთ კორეაში.
სინგაპური მეორე ადგილზეა 2021 წლის ყველაზე ინოვაციური ქვეყნების რეიტინგში. სინგაპურის აღმავლობა შეიძლება მიეკუთვნებოდეს პროდუქტიულობის გაზრდას და წარმოების გაზრდას. გარდა ამისა, სინგაპური მესამე ადგილზეა მთლიანი წარმოების დამატებული ღირებულებით, მეექვსე პროდუქტიულობით და მეოთხე ადგილზე საპატენტო აქტივობით. სინგაპური ასევე ორიენტირებულია განათლებაზე, სადაც 2021 წელს უმაღლესი განათლების მიღების უფლება მოქალაქეთა 91.09%-მა ან გაიარა ან დაასრულა უმაღლესი განათლება.
შვეიცარიამ 2021 წელს ინოვაციების თვალსაზრისით მსოფლიოში მესამე ადგილი დაიკავა. შვეიცარიამ მესამე ადგილი დაიკავა კვლევისა და განვითარების თვალსაზრისით, მეოთხე ადგილზე მკვლევარების კონცენტრაციით და მეხუთე ადგილზე დამატებული ღირებულებით წარმოების გზით. შვეიცარია ერთ-ერთია იმ ქვეყნებს შორის, სადაც მშპ-სთან მიმართებაში ყველაზე მეტი ხარჯია კვლევასა და განვითარებაზე. კერძო სექტორზე მოდის შვეიცარიის კვლევისა და განვითარების ხარჯების ორ მესამედზე მეტი.
გერმანია, რომელიც 2020 წელს პირველ ადგილზე იყო, მეოთხე ადგილზე დაეცა. ცნობილი ტექნიკური კომპანიებით და უამრავი ახალი ტექნიკური სტარტაპით სავსე გერმანიამ მესამე ადგილი დაიკავა მაღალტექნოლოგიური კომპანიების სიმკვრივით. გერმანიამ ასევე მეექვსე ადგილი დაიკავა წარმოებაში მთლიანი დამატებული ღირებულების მიხედვით, რომელიც ძირითადად მოდის საავტომობილო ინდუსტრიიდან და მე-7 ადგილზეა კვლევისა და განვითარების ინტენსივობით. გერმანია ყველაზე მეტად ცნობილია თავისი მექანიკური ინჟინერიით, სადაც მუშაობენ Volkswagen, Siemens და მრავალი სხვა. გერმანიის მთავრობა მტკიცედ უჭერს მხარს კვლევასა და განვითარებას, როგორც უნივერსიტეტების, ისე ორგანიზაციების მეშვეობით. გარდა ამისა, გერმანია ახლა მსოფლიო ლიდერია მედიცინაში, სამხედრო ტექნოლოგიებსა და ინფრასტრუქტურაში.
მეხუთე ადგილზე მყოფმა შვედეთმა 2017 წელს 154 მილიარდი დოლარი ინვესტიცია ჩადო კვლევასა და განვითარებაში. რაც ხსნის იმას, თუ რატომ დაიკავა ქვეყანა მეოთხე ადგილზე კვლევისა და განვითარების ინტენსივობით 2021 წელს, მეექვსე მაღალტექნოლოგიური ინდუსტრიების სიმკვრივით და მეშვიდე მესამე სექტორის ეფექტურობითა და კონცენტრაციით. მკვლევარები. შვედეთის შემდეგ მოდის დანია, რომელიც მეორე ადგილზეა მკვლევარების კონცენტრაციით და მერვე ადგილზეა როგორც R&D ინტენსივობით, ასევე მაღალტექნოლოგიური ინდუსტრიების სიმკვრივით. კვლევების უმეტესი ნაწილი უმაღლეს საგანმანათლებლო სექტორში ტარდება და ხარჯები ძირითადად მიმართულია ჯანდაცვის კვლევისა და განვითარებისკენ. გარდა ამისა, დანია მსოფლიოში მესამე ადგილზეა პროდუქტიულობის თვალსაზრისით.
ისრაელი მსოფლიოში პირველ ადგილზეა როგორც კვლევისა და განვითარების ინტენსივობით, ასევე მკვლევარების კონცენტრაციით. ისრაელის მსხვილმა STEM ნიჭიერმა ფონდმა, სამეწარმეო ნიჭმა, დაბალმა R&D ხარჯებმა ისრაელი კონკურენტუნარიან ქვეყნად აქცია გლობალურ R&D ბაზარზე მრავალი ამერიკელი კლიენტით. ისრაელი სილიკონის ველსაც კი ეჯიბრება. Apple, IBM, AT&T, Samsung, GE, Paypal, Microsoft და Motorola მხოლოდ რამდენიმეა იმ მრავალი ტექნიკური გიგანტიდან, რომლებიც ჩართულია კვლევასა და განვითარებაში.
ფინეთი არის მაჟორიტარი ბიზნესი, რომელიც მსოფლიოში მე-10 და მე-17 ადგილზეა შვიდივე მაჩვენებლით. ქვეყანა გამოირჩევა ტექნოლოგიებითა და მაღალტექნოლოგიური გადაწყვეტილებებით. ფინური ინოვაციები მოიცავს Linux ოპერაციულ სისტემას და ტექსტურ შეტყობინებებს.
ნიდერლანდები 2021 წლის ყველაზე ინოვაციური ეკონომიკის ათეულში მოხვდა. მაგრამ ისეთი რეიტინგებით, როგორიცაა მეშვიდე მსოფლიოში მაღალტექნოლოგიური სიმკვრივით, მერვე მკვლევარების კონცენტრაციით და მეცხრე საპატენტო აქტივობით. ნიდერლანდები არის ევროპაში მაღალტექნოლოგიური პროდუქტების უდიდესი მიმწოდებელი. 2021 წლის ტოპ 10-ს დაემატა ავსტრია, რომელიც მსოფლიოში მეექვსე ადგილზეა R&D ინტენსივობით და მეცხრე ადგილზეა როგორც წარმოების დამატებული ღირებულებით, ასევე მკვლევარების კონცენტრაციით. ავსტრიის ეკონომიკას აქვს მრავალი ძლიერი მხარე, მათ შორის მომსახურების, საინჟინრო და ორგანული მეურნეობის სექტორები.
შეერთებული შტატები მეთერთმეტე ყველაზე ინოვაციური ქვეყანაა მსოფლიოში. Google-ის, Apple-ის, Facebook-ის, Twitter-ის, Tesla-ს, Amazon-ის, Microsoft-ის, Intel-ის და მრავალი სხვა, შეერთებული შტატები მსოფლიოში პირველ ადგილზეა მაღალტექნოლოგიური კომპანიების კონცენტრაციით, ასევე პირველ ადგილს იკავებს საპატენტო აქტივობით და ლიდერია ინტელექტუალური საკუთრების დაცვის სფეროში. იგი მსოფლიოს წამყვანი ტექნოლოგიური კომპანიების სახლი, როგორიცაა Google, Facebook, Apple და Microsoft, შეერთებული შტატები არის გლობალური ტექნოლოგიების ცენტრი. Silicon Valley-მა შთააგონა და შექმნა პროგრამული უზრუნველყოფის ინჟინრებისა და ტექნოლოგიური კომპანიების მთელი თაობა და ახლა არის მსოფლიოში უმსხვილესი ტექნოლოგიური კომპანიის სახლი. შეერთებულმა შტატებმა მნიშვნელოვანი პროგრესი მიაღწია კოსმოსურ ტექნოლოგიებში, ფარმაცევტულ და ტელეკომუნიკაციებში. აშშ-ს ასევე ჰყავს მსოფლიოში ყველაზე დიდი და ტექნოლოგიურად განვითარებული არმია. თუმცა, 2020/21 წლებში აშშ-ს უმაღლესი განათლების ქულები შემცირდა, განსაკუთრებით მთავრობის პოლიტიკის გამო საერთაშორისო სტუდენტების მიმართ და როგორ უპასუხეს უნივერსიტეტებმა COVID-19 პანდემიას. შედეგად, აშშ-ს ეკონომიკა მეთერთმეტე ადგილზე დაეცა.
სხვა უაღრესად ინოვაციური ქვეყნებია საფრანგეთი, რომელიც ფლობს ისეთ ტექნოლოგიური კომპანიებს, როგორიცაა Dassault Systèmes, Mention და AgoraPulse, იაპონია, ბელგია; და ჩინეთი.
ამრიგად, ინოვაცია არის გასაღები ქვეყნის კონკურენტუნარიანობის შესანარჩუნებლად მსოფლიო ასპარეზზე. ამიტომ ეკონომიკური ინოვაციების უსაფრთხოების დაცვა მეტად მნიშვნელოვანია, რაც ყველაზე მეტად სახელმწიფოს ხელშია და მისი პრეროგატივაა.
გამოყენებულილიტერატურა
1. https://www.evkova.org/innovatsii- ekonomicheskoj-bezopasnosti-metodyi-i-faktoryi Анна Евкова Инновации экономической безопасности - методы и факторы
2. https://revolution.allbest.ru/ economy/00555773_0.html Инновационная составляющая в системе обеспечения экономической безопасности
3. https://wiselawyer.ru/poleznoe/40974-problemy- ehkonomicheskoj-bezopasnosti-innovacionnoj-deyatelnosti Проблемы экономической безопасности инновационной деятельности
4. https://mir-knig.com/read_158328-18 Инновационная безопасность: некоторые аспекты теории, методологии, практики
5. https://moluch.ru/archive/53/7150/ Экономическая безопасность в условиях интенсивного развития экономики
6. https://www.researchgate.net/publication/334687224_Innovacionnyj_vektor_v_sisteme_ ekonomiceskoj_ bezopasnosti_Rossii Инновационный вектор в системе экономической безопасности
7. Инновационная составляющая экономической безопасности диссертация 2012
8. https://studopedia.net/17_44915_osnovnie-instrumenti-obespecheniya-ekonomicheskoy-bezopasnosti-v-innovatsionnom -sektore.html Основные инструменты обеспечения экономической безопасности в инновационном секторе
9. https://studref.com/701722/ ekonomika/ innovatsionnaya _bezopasnost_ sostavnaya_ chast_forma_ pravleniya_ ekonomicheskoy_bezopasnosti_ponyatie_strukt Инновационная безопасность как составная часть и форма правления экономической безопасности: понятие, структура, принципы, механизмы и инструменты обеспечения
10.http://geoeconomics.ge/?p=12934 ეკონომიკური უსაფრთხოება საქართველოში 22/12/2020 ზაირა კუნდუხაშვილი
11. https://trends.rbc.ru/trends/innovation/606ecf189a79470e64285ce2 Это прорыв: десять самых важных технологий 2021 года